Zabytek Zadbany to ogólnopolski konkurs Ministra Kultury, Dziedzictwa Narodowego i Sportu oraz Generalnego Konserwatora Zabytków. Procedurę konkursową prowadzi Narodowy Instytut Dziedzictwa. Celem konkursu jest promocja postaw właściwej opieki nad zabytkami oraz propagowanie najlepszych wzorów konserwacji, utrzymania i zagospodarowania zabytków.
W 2021 do konkursu zgłoszono 136 zabytków; po ocenie formalnej zakwalifikowało się 119 obiektów z 15 województw. Zgłoszenia oceniane są w następujących kategoriach:
A. Utrwalenie wartości zabytkowej obiektu
B. Rewaloryzacja przestrzeni kulturowej i krajobrazu (w tym założenia dworskie i pałacowe)
C. Adaptacja obiektów zabytkowych
D. Architektura i budownictwo drewniane
E. Zabytki techniki (w tym budownictwo przemysłowe i inżynieryjne)
F. Kategoria specjalna: właściwe użytkowanie i stała opieka nad zabytkiem
W każdej z kategorii (z wyjątkiem kategorii specjalnej) jury konkursu nominuje maksymalnie cztery obiekty, z których wyłania następnie laureata i maksymalnie trzech wyróżnionych. W kategorii specjalnej jury wyłania laureata, z możliwością przyznania tego tytułu ex aequo, natomiast nie przyznaje wyróżnień.
W dniach 20-21 maja 2021 roku miały miejsce obrady jury konkursu „Zabytek Zadbany” podczas, których dokonano nominacji w poszczególnych kategoriach:
Kategoria utrwalenia wartości zabytkowej obiektu
Nominacje
• Budynek dawnej dyrekcji Stoczni Gdańskiej przy ul. Doki 1 w Gdańsku (woj. pomorskie); właściciel: Stocznia Cesarska Development sp. z o.o.
• Kościół Świętych Wojciecha i Stanisława w Kaliszu (woj. wielkopolskie); właściciel: Parafia Rzymskokatolicka Ordynariatu Polowego Świętego Wojciecha i Świętego Stanisława w Kaliszu
• Kamienica przy ul. Poznańskiej 50 w Poznaniu (woj. wielkopolskie); właściciel: Wspólnota Mieszkaniowa Poznańska 50 w Poznaniu
• Kościół Wniebowzięcia Najświętszej Marii Panny Gwiazda Morza w Sopocie (woj. pomorskie); właściciel: Parafia Rzymskokatolicka Wniebowzięcia NMP Gwiazda Morza w Sopocie
Kategoria rewaloryzacji przestrzeni kulturowej i krajobrazu
Nominacje
• Most kolejowy na rzece Boruji w Bytowie (woj. pomorskie); właściciel: Gmina Bytów
• Fort VII COLOMB w Poznaniu – Muzeum Martyrologii Wielkopolan (woj. wielkopolskie), posiadacz: Wielkopolskie Muzeum Niepodległości
• Zespół pałacowo-parkowy w Rakoniewicach, obecnie siedziba Urzędu Gminy Rakoniewice (woj. wielkopolskie); właściciel: Gmina Rakoniewice
• Park pałacowy w Zielonej Górze-Zatoniu (woj. lubuskie); posiadacz: Miasto Zielona Góra
Kategoria adaptacji obiektów zabytkowych
Nominacje
• Magazyn solny, obecnie Muzeum Regionalne w Drawsku Pomorskim (woj. zachodniopomorskie); zarządca: Gmina Drawsko Pomorskie
• Zespół dworca kolejowego, obecnie Miejskie Centrum Kultury, Aktywności i Promocji Gminy ”Stacja Kultury” w Świeradowie-Zdroju (woj. dolnośląskie); zarządca: Miejskie Centrum Kultury, Aktywności i Promocji Gminy ”Stacja Kultury” w Świeradowie-Zdroju
• Koszary Bramy Chełmińskiej Twierdzy Toruń – Muzeum Twierdzy Toruń (woj. kujawsko-pomorskie); posiadacz: Muzeum Okręgowe w Toruniu
• Łaźnia, obecnie budynek galeryjno-muzealny przy ul. Bohaterów Westerplatte 2 w Zawierciu (woj. śląskie); właściciel: Gmina Zawiercie
Kategoria architektury i budownictwa drewnianego
Nominacje
• Dworzec kolejowy, obecnie restauracja „Lokomotywa” w Puszczykowie (woj. wielkopolskie); właściciele: Katarzyna i Zbigniew Bekasiakowie
• Kościół Świętego Michała Archanioła w Szalowej (woj. małopolskie); właściciel: Parafia Rzymskokatolicka Świętego Michała Archanioła w Szalowej
• Dom przy pl. Czarnieckiego 10 w Tykocinie (woj. podlaskie); właściciel: Maria Markiewicz
• Willa Koliba – Muzeum Stylu Zakopiańskiego im. Stanisława Witkiewicza w Zakopanem (woj. małopolskie): właściciel: Muzeum Tatrzańskie im. Dra Tytusa Chałubińskiego – Instytucja Kultury Województwa Małopolskiego
Kategoria zabytków techniki
Nominacje
• Zespół zakładu hutniczego w Maleńcu (woj. świętokrzyskie); zarządca: Zabytkowy Zakład Hutniczy w Maleńcu – Instytucja Kultury Powiatu Koneckiego
• Wiatrak holender w Pyzdrach (woj. wielkopolskie); właściciel: Gmina i Miasto Pyzdry
• Młyn wodny, następnie elektryczny, w Wiercicy (woj. śląskie); właściciele: Anna i Andrzej Dobrowolscy
Kategoria specjalna właściwego użytkowania i stałej opieki nad zabytkiem
Laureaci
• Zespół zamkowy w Łańcucie (woj. podkarpackie); właściciel: Muzeum – Zamek w Łańcucie
• Trwała ruina zamku w Rabsztynie (woj. małopolskie); właściciel: Gmina Olkusz
Zgodnie z regulaminem konkursu ogłoszenie nominacji oraz tytułów laureatów kategorii specjalnej ma miejsce do 31 maja roku danej edycji konkursowej, natomiast przyznanie nagród laureatom i wyróżnionym wyłonionym spośród nominacji oraz tytułów laureatów kategorii specjalnej następuje na uroczystej gali do 30 listopada tego roku.
